Jesteś tu: UPRAWA / Od A do Z

Phalenopsis Gigantea (J. J. Smith 1909)

Phalaenopsis gigantea  (J. J. Smith 1909)
Phalaenopsis olbrzymi (z łaciny giganteus)

Występowanie
Borneo.

Synonim 
Polychilos gigantea (Shim 1982)

Opis
Roślina epifityczna o obfitych, raczej mięsistych i gładkich korzeniach. Łodyga bardzo krótka, sprawiająca wrażenie grubej, całkowicie pokryta dachówkowato ułożonymi liśćmi. Ulistnienie okazałe (zwykle 5-6 liści). Blaszki liściowe bardzo duże, zwieszone, twarde, skórzaste, błyszczące po obu stronach, podłużnie jajowate do eliptycznych, na końcach zaokrąglone, przekraczające 50 cm długości i 20 cm szerokości. Pęd kwiatostanowy cylindryczny, gruby, zwieszający się, z licznymi kwiatami, rzadko kiedy rozgałęziony, mogący przekroczyć 40 cm długości. Przysadki trójkątne, ostro zakończone, wklęsłe, od 5 do 6 mm. Kwiaty mięsiste, ok. 5 cm, lekko pachnące. Górny listek okółka zewnętrznego płasko rozpostarty, eliptyczny lub jajowato-eliptyczny, tępo zakończony. Boczne listki okółka zewnętrznego mięsiste, płasko rozpostarte, prawie eliptyczne lub owalno-eliptyczne, tępo zakończone, zrośnięte u podstawy prętosłupa. Listki okółka wewnętrznego eliptyczne lub romboidalno-eliptyczne, ostro lub tępo zakończone. Warżka trójdzielna, trzykrotnie mniejsza niż listki okółka zewnętrznego, mięsista. Działki boczne warżki trójkątne, lekko sierpowato zagięte, z wyrostkiem zanikającym ku środkowi. Działka środkowa jajowata lub jajowato-romboidalna, ząbkowana po bokach, z jajowatą naroślą na końcu. W miejscu zrośnięcia z łatkami bocznymi ozdobiona mięsistym, dwuzębnym wyrostkiem, przechodzącym w łódeczkę. Przestrzeń między działkami bocznymi ozdobiona jest mięsistą, przypominającą z kształtu walec, naroślą rozdzielającą się przy końcu na dwie sierpowato wygięte części. Prętosłup krótki, mięsisty, biały, walcowaty, szerszy u podstawy, o długości ponad 11 mm. Szypułka – 25 mm.

warżka Phalaenopsisa gigantea

Uwagi 
Kwiaty mają ubarwienie dość zmienne i delikatnie pachną. Barwa oscyluje od białego poprzez kremowy do żółtego i żółtozielonkawego, jaśniejsza u podstawy płatków. Płatki ozdobione są koncentrycznie ułożonymi kreskami i plamkami, niekiedy bardzo ciemnymi, brązowoczerwonymi, kasztanowatymi, fioletowymi lub fioletowobrunatnymi. Biała warżka często prążkowana jest trzema liniami w kolorze purpurowym po obu stronach grzbietu łatki środkowej. Łatki boczne mają pomarańczowe wyrostki, a górna połowa każdej z nich jest żółto-pomarańczowa, nakrapiana purpurowo. Miejsce zrośnięcia łatek warżki również bywa purpurowe. Narośl zdobiąca przestrzeń pomiędzy działkami bocznymi jest pomarańczowa. Phalaenopsis gigantea wytwarza największe w całym rodzaju rośliny. Kwitnienie obserwuje się przez cały rok. Częstsze jest wiosną i jesienią. W dobrych warunkach roślina wytwarza jednocześnie wiele pędów z bardzo gęsto osadzonymi kwiatami. Donoszono o egzemplarzu, który wydał pęd z 70 kwiatami. Roślina ma opinię trudnej w uprawie. W każdym razie wzrost jest bardzo powolny. Roślina zdaniem jednych toleruje tylko umiarkowane nasłonecznienie, podczas gdy inni hodowcy dostarczają jej tyle samo światła, ile storczykom z rodzaju Cattleya. Ci ostatni wydają się mieć rację, jako że Phalaenopsis gigantea często bywał spotykany wysoko w koronach drzew, a jego liście są całkowicie odporne na ilość światła, którą w przypadku innych gatunków można by uznać za nadmierną. Występuje do wysokości 400 m n.p.m. Rozpowszechniony jest pogląd, iż do uzyskania z nasion kwitnących roślin potrzeba od 8 do 12 lat. W praktyce wystarczają 4 lata uprawy w dobrych warunkach. Kwitnienie pojawia się wówczas na roślinach stosunkowo mało rozwiniętych, o rozpiętości poniżej 30 cm. Przy oświetleniu w przedziale 3000-7000 luksów roślina nie kwitnie, za to rozwija dużych rozmiarów liście.

Historia 
Po raz pierwszy pozyskany w 1897 r. przez botanika nazwiskiem Niewenhuis pełniącego misję kontrolną na granicy pomiędzy holenderską częścią Borneo (obecnie Kalimatan - Indonezja), a należącą do Wielkiej Brytanii północną częścią wyspy (Sabah – Malezja). Storczyk ten został wówczas pomylony z Phalaenopsisem amabilis i przeniesiony do Buitenzorgu (Bogor na Jawie). Tam okazał się rośliną o bardzo powolnym wzroście. Niemniej w 1909 r. zakwitł wreszcie, a  J.J. Smith – ówczesny dyrektor ogrodu – opisał go. Wkrótce potem roślina obumarła. Od tego czasu doniesienia o gatunku stały się niepewne i nieregularne aż do roku 1937, kiedy to odkryto go na nowo przy okazji budowy drogi w lesie tropikalnym. Niektóre ze znalezionych i zmierzonych wówczas egzemplarzy miały liście po 90 cm długości i 40 cm szerokości. Ostatnimi czasy gatunek ten ponownie zniknął z wcześniej znanych miejsc występowania tzn. ze zboczy gór Batukelau i Kumbumessai wzdłuż brzegów rzeki Mahakam w Samarindzie oraz ze zboczy gór Lumbis wzdłuż brzegów rzeki Sembakung w Tarakanie.

Średnie temperatury, opady i wilgotność na Borneo, na wysokości 150 m n.p.m. (rejon Pontianak).

Autor: Bernard Lagrelle 
Tłumaczenie: Lidia Aniśkowicz

Poniżej: zdjęcia Phalaenopsis gigantea z kolekcji p. Marii Maciąg

Opracowanie: Ewa Jóźwiak