Jesteś tu: UPRAWA / Od A do Z

PHALAENOPSIS

Uprawa gatunków botanicznych

Falenopsisy botaniczne można zaklasyfikować pod względem łatwości uprawy do pięciu głównych kategorii.

Dla początkujących – kilka fałszywych przekonań i kilka błędów, których nie należy popełniać

Przejrzymy teraz kilka fałszywych, szeroko rozpowszechnionych i regularnie powtarzanych w artykułach poświęconych storczykom opinii, które stoją w sprzeczności z praktyką.

Woda do podlewanie

W przeciwieństwie do bardzo rozpowszechnionego poglądu, w większości przypadków woda miejska całkowicie nadaje się do podlewania. (Należy brać pod uwagę, że woda miejska we Francji, skąd pochodzi autor, może różnić się jakością od tej w Polsce – przyp. tłumacza) Woda ta jest bogata w mikroelementy niezbędne dla zdrowia roślin i nie ma potrzeby zastępowania jej taką czy inną wodą źródlaną. Woda deszczowa jest również odpowiednia, ale absolutnie nieobowiązkowa.

Zwilżanie

Nonsensem jest spryskiwanie wodą liści w celu zapewnienia wysokiej wilgotności.

Skuteczność takiego zabiegu jest wyłącznie chwilowa, podczas gdy rośliny wymagają wilgotności stałej. Najłatwiejsze, a przede wszystkim najbardziej wydajne, jest umieszczenie roślin na podstawkach wypełnionych piaskiem lub rozesłanym keramzytem, który utrzymuje wilgotność. Moczenie liści może przyczynić się do rozwoju chorób. Doniczki należy zabezpieczyć przed kontaktem z wilgotną powierzchnią, ustawiając je np. na kratkach.

Obcinanie pędu w okolicy trzeciego oczka dla ułatwienia ponownego kwitnięcia

Jednym cięciem pozbawiacie się kwitnienia, które może być zainicjowane z oczek umiejscowionych powyżej tego trzeciego, jak również z oczek śpiących na końcówce pędu. Aby do maksimum wykorzystać możliwość kwitnienia, nigdy nie należy naruszać pędu kwiatowego. Należy pozostawić go w spokoju aż do naturalnego zaschnięcia.

W przypadku niektórych odmian pęd kwiatowy może przetrwać i wytwarzać kwiaty przez wiele lat.

Kwitnący od wielu tygodni pęd kwiatowy tego falenopsisa podjął wzrost jeszcze przed opadnięciem kwiatów. To samo zjawisko może wystąpić, gdy kwiaty całkowicie przekwitną. Rosnący pęd zapewni kontynuację kwitnienia.

Nie nawozić podczas kwitnienia

Dla roślin takich jak falenopsisy to nonsens. Jest to roślina, która kontynuuje swój wzrost przez cały rok i która wymaga systematycznego dostarczania składników odżywczych bez względu na porę roku i fazę wegetacji.

Przesadzanie

Zwykle świeżo kupiona, kwitnąca roślina nie wymaga natychmiastowego przesadzania, a tym bardziej przesadzania do większej doniczki lub do mieszanki z ziemią, czy do samej ziemi.

Falenopsisy mogą być uprawiane wyłącznie w bardzo przepuszczalnym podłożu, którego podstawą najczęściej jest kora sosny przybrzeżnej (Pinus pinaster – przyp. tłumacza).

Korzenie powietrzne

Nie obcinajcie ich. Biorą one udział w życiu rośliny i są doskonałym wskaźnikiem ich zdrowia.

Podlewanie metodą spryskiwania

Spryskiwanie nigdy nie zastapi prawdziwego podlewania, które powinno być obfite i regularne i którego częstotliwość zależy od wielu czynników, takich jak: rodzaj podłoża, warunki zewnętrzne, typ używanych pojemników.

"Nie" dla bezpośredniego słońca

To arbitralne stanowisko wymaga złagodzenia. Słońce w czasie lata jest samo w sobie niebezpieczne. Zimą natomiast jest korzystne. Na południu Francji należy zachować ostrożność od końca lutego do października.

Chłód i inicjacja kwitnienia

W przeciwieństwie do niezwykle rozpowszechnionego poglądu to nie chłód prowokuje wypuszczenie pędu kwiatowego. Nie można zapominać, że w naturze falenopsisy, od których pochodzi większość znajdujących się obecnie w obrocie hybryd, nie są praktycznie poddawane działaniu temperatur niższych niż 18 st. C. W odniesieniu do tej temperatury nie można mówić o chłodzie. To niewielka różnica temperatury między dniem a nocą, przy zachowaniu prawidłowych warunków świetlnych, stymuluje pojawienie się pędu kwiatowego. Na przykład temperatura nocna 18/20 st. C w połączeniu z temperaturą dzienną 25 st. C umożliwia inicjację pędu kwiatowego po upływie trzech do pięciu tygodni. Ta szczególna cecha umożliwia hodowcom kontrolowanie i planowanie kwitnienia.

Opinia o roli nawozów stymulujących kwitnienie też pozostawia wiele do życzenia. Falenopsis, który jest normalnie odżywiany w czasie swojego wzrostu, nie wymaga dodatkowo nawozu o specjalnej formule, aby prawidłowo kwitnąć.

UPRAWA NIEKŁOPOTLIWA

Falenopsis należy do storczyków, których wymaganiom łatwo można sprostać.

Warunkiem koniecznym i niezbędnym do zapewnienia sobie minimum powodzenia w uprawie tych roślin, jest dostarczanie im światła bez ograniczeń. Pozbawiony dobrego oświetlenia falenopsis może rozwijać się normalnie, ale kwitnąć nie będzie. Na równi z przelaniem to druga podstawowa przyczyna porażki. Słońce, niezbędne zimą, staje się nieprzyjacielem, z którym trzeba się zmagać od chwili nastania pięknych, ciepłych dni. Zwykła cieniówka może stać się skutecznym sprzymierzeńcem.

Wilgotność powietrza, często zbyt niska, nie stanowi poważnej przeszkody. Zamiast naśladować warunki równikowe jednym czy dwoma spryskiwaniami dziennie, wybierzcie proste rozwiązanie i ustawcie swoją roślinę na niewielkiej podstawce wypełnionej kilkucentymetrową warstwą piasku, który powinien być ciągle wilgotny. Ten zabieg zapewni stałe parowanie. Trochę bardziej skomplikowana instalacja dla większej liczby roślin może składać się z niskiego zbiornika mniej lub bardziej wypełnionego wodą, przykrytego drewnianą kratką, na której zagoszczą storczyki. Parowanie można zintensyfikować przez zainstalowanie grzałki akwaryjnej.

Normalna temperatura wnętrza domu jest w zupełności odpowiednia. Dorosły falenopsis znosi bez szkody temperaturę w zakresie od 15 do 30 st. C. Z pewnością znajdziecie u siebie pomieszczenie, które sprosta tym wymaganiom.

Podlewanie to sprawa delikatna i często myli się podlewanie z wilgotnością. Zwykle jedno, góra dwa podlania w tygodniu są wystarczające. Niech będą obfite! Woda miejska w większości przypadków jest odpowiednia (Stwierdzenie to dotyczy wody komunalnej we Francji, która może odbiegać jakością od wody w Polsce – przyp. tłumacza). Wapń, na który często się narzeka, nie stanowi przeszkody, o ile nie rozpyla się go wraz z wodą na liście. Jeśli chodzi o podlewanie, to o ile tylko pilnuje się, by nie przelewać, nie jest on żadnym problemem. Jedyne zastrzeżenie może dotyczyć kilku miast przybrzeżnych, które mają wodę lekko zasoloną – dobrą do spożycia, ale nieodpowiednią do podlewania.

Zasadnicza różnica między falenopsisem, czy jakąkolwiek inną epifityczną orchideą, a pozostałymi roślinami bierze się z  właściwości podłoża do uprawy. Ziemia, czy wszelkie inne, podobne do niej substancje, są wykluczone. Podłoże musi być bezwzględnie przewiewne. Mieszanki do uprawy sprzedawane w zwykłych sieciach handlowych często są nieodpowiedniej jakości. Wybierajcie raczej mieszanki od profesjonalisty lub przygotowane przez was samych.

Nie zapominajcie o regularnym nawożeniu swojej rośliny. Podłoża do uprawy są pozbawione składników odżywczych. Nawóz do roślin zielonych stosowany co 15 dni wystarczy.

NIEPOKOJĄCE OBJAWY NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH PROBLEMÓW

I ŚRODKI ZARADCZE

W tym zestawieniu przybliżono główne przyczyny niepowodzeń – od braku kwitnienia – po utratę rośliny.

Brak kwitnienia

W większości przypadków rośliny, które rosną prawidłowo, tzn. wytwarzają nowe liście rozwinięte co najmniej tak dobrze, jak te najstarsze, a mimo to nie chcą kwitnąć, cierpią na brak światła. Innymi przyczynami braku kwitnięcia może być słaby system korzeniowy będący następstwem zaniechania przesadzenia. Rzadziej przyczyną może być niedobór nawozu. Wyjątkowo u podstawy całkowitego braku kwitnięcia mogą tkwić przyczyny genetyczne.

Rzadkie kwitnienia, małe kwiaty

Bez wątpienia brak światla, czasami niedobór nawozu, jeszcze rzadziej zatrucie spowodowane niewłaściwym użyciem pestycydów.

Zrzucanie pąków kwiatowych

Trzema głównymi przyczynami tego problemu są: zbyt niska wilgotność powietrza, skok temperatury, częste choć niewykrywalne zanieczyszczenie atmosfery etylenem powodującym szkody fizjologiczne objawiające się opadaniem pąków.

Kwiaty odbarwione i/lub pergaminowe

Przyczyną tego typu szkód są nieprawidłowości fizjologiczne lub infekcje wirusowe.

Odbarwienie kwiatów spowodowane wirusem. Groźniejszy atak może spowodować ich deformację.

Poniżej: odbarwienie blaszek liściowych falenopsisa spowodowane wirusem.

Postępujący zanik rośliny

Wyróżnia się dwie, przeciwstawne sobie przyczyny związane z nieprawidłowym podlewaniem. Jest to z jednej strony niedobór wody powodujący stopniowe więdnięcie liści, a z drugiej strony – nadmiar wody powodujący gnicie korzeni, co daje te same objawy. Innego wytłumaczenia można szukać w zaniechaniu lub nieprawidłowym przesadzeniu, co może pociągnąć za sobą zakwaszenie podłoża lub pojawienie się grzybów pasożytniczych. Rzadziej – zatrucie spowodowane obecnością szkodliwych soli w wodzie do podlewania, co prowadzi do postępującej utraty żywotności rośliny. Z drugiej strony słabą wegetację mogą tłumaczyć nieodpowiednie warunki uprawy: temperatura, wilgotność.

Zbyt mocno rozłożone podłoże powodujące utratę korzeni i częściowe więdnięcie liści.

Zachodzi konieczność pilnego przesadzenia.

Szybki zanik rośliny

Najczęściej jest to spowodowane działaniem bakterii lub chorobą wywołaną przez grzyby pasożytnicze.

Obecność wełnowców

Prędzej czy później problem wełnowców dopada nawet najbardziej skrupulatnego hodowcę storczyków, który w sumie jest dość bezradny wobec tych podstępnych szkodników. Rozwiązania proponowane przez literaturę okazują się w większości przypadków mocno niewystarczające.

Wełnowce mogą spowodować szkody wysysając zawartość komórek. Można je zaobserwować na spodzie liści, przede wszystkim u roślin wykazujących już pewne osłabienie. Niezauważalne w pierwszym momencie, ujawniają swoją obecność chlorotycznymi, żółtawymi plamami na widocznej stronie liścia, jeśli atak przybierze na sile.

W przeciwieństwie do innych gatunków nie mają one rogowego pancerzyka, a owady w końcowym stadium poczwarki, jak również w stadium dorosłym mogą się przemieszczać. Ich nazwa wzięła się z tego, że począwszy od trzeciego stadium larwalnego, ciało samicy pokryte jest białą, woskową substancją w postaci pudru, kolców lub włókien (z franc. Chochenille farineuse – koszenila [czerwiec mączysty] – przyp. tłumacza). Samce są dużo mniejsze niż samice i mierzą nie więcej niż 1mm. Są uskrzydlone i nie pobierają pokarmu, jako że pozbawione są organu gębowego. Najbardziej rozpowszechnione gatunki to Pseudococcus longispinus, microcirculus i adonidum.

Wełnowce lokują się w najbardziej nieoczekiwanych miejscach. Można je znaleźć na wszystkich częściach roślin, nie wyłączając kwiatów i korzeni, jak również w podłożu, a nawet pod doniczką.

Tradycyjne sposoby, jak smarowanie przy pomocy pędzelka mieszanką denaturatu + wody lub wody + mydła w płynie, są odpowiednie dla tych kolekcjonerów, którzy mają tylko niewielką liczbę roślin wymagających zabiegu. Sposoby te są stosunkowo wydajne.

Dobre rezultaty daje prosty preparat sporządzony z oliwy spożywczej i płynu do mycia naczyń zmieszanych w równych częściach, użyty do spryskiwania w dawce jednej łyżeczki do kawy na filiżankę wody. Równie dobry można przyrządzić z jednej łyżeczki do kawy szarego mydła na 1,5 litra wody. Naskórek insektów jest wodoodporny. Mydło lub płyn do mycia naczyń czyni tę ochronę nieszczelną.

Środki ochrony będące w handlu okazują się w większości nieskuteczne. Ale niektóre mają działanie zadowalające. Jeżeli musimy się do nich uciec, to należy zaznaczyć:

Najskuteczniejsze, choć niemożliwe do stosowania wewnątrz pomieszczeń z powodu ich wysokiej toksyczności, są produkty oleiste w połączeniu z insektycydami. Emulsje olejowe mają zdolność niszczenia nawet jaj, podczas gdy inne środki są skuteczne jedynie przeciw larwom i postaciom dorosłym. Czasami można znaleźć w handlu produkt całkowicie gotowy, mieszaninę oleju i parationu, który jest bardzo trujący, ale który eliminuje wszystkie wełnowce już po jednym użyciu.

Będące w sprzedaży środki owadobójcze o działaniu kontaktowym mają tylko słabą skuteczność. Aby uzyskać dobry rezultat trzeba ich użyć trzykrotnie co 15 dni, ponieważ działają one tylko na jedno stadium – larwę lub osobnika dorosłego, natomiast nigdy na jaja. Uwaga: większość tych produktów nie nadaje się do użytku w normalnych warunkach domowych ze względu na ich silną toksyczność.

Produkty "systemiczne", które przenikają do rośliny, takie jak imidakloprid (confidor) nie są prawdziwie skuteczne, chyba że są stosowane zapobiegawczo lub na początku ataku szkodników, gdyż ich działanie uderzeniowe (kontaktowe lub przez wdychanie) nie daje 100 procentowej gwarancji. One również mogą być skrajnie toksyczne dla ludzi, rybek itd.

Niektóre produkty zwane systemicznymi tak naprawdę są preparatami o działaniu tylko wgłębnym. Oznacza to, że przenikają skórkę liścia, ale nie krążą wraz z sokami. Działają więc wyłącznie miejscowo. Prawdziwe środki układowe działają od wewnątrz. Krążą wraz z sokami, które odżywiają wszystkie komórki.

Przed dopuszczeniem wyrobu do obrotu niezbędne są długie i rygorystyczne badania. Mimo to, nie sposób jest przewidzieć wszelkie konsekwencje długiego stosowania produktu dla organizmów żywych. Należy bezwzględnie przestrzegać wielu niezbędnych zaleceń, zwłaszcza tych dotyczących przechowywania i obchodzenia się z tego rodzaju środkami.

Należy unikać przelewania produktów. Powinny być przechowywane w opakowaniach oryginalnych w miejscach zamykanych na klucz, z dala od żywności. Pomieszczenia te powinny być wietrzone dla uniknięcia kumulacji oparów. Powinny być chronione przed mrozem w celu uniknięcia uszkodzenia produktu. Po podjęciu decyzji o użyciu, należy uważnie przeczytać etykietę i skrupulatnie przestrzegać wskazówek, dawki oraz zalecanych środków ostrożności. Należy przyrządzić tylko niezbędną ilość roztworu, jak również przestrzegać skrupulatnie zasad higieny. Zalecane jest używanie rękawic gumowych i maski. W przypadku kontaktu produktu ze skórą lub oczami należy natychmiast zastosować długotrwałe płukanie. W razie wchłonięcia należy natychmiast powiadomić pogotowie i skontaktować się z najbliższym centrum odtruwania. Więcej informacji o toksyczności środków ochrony można zasięgnąć pod specjalnym numerem Minitel 3617 agritox (na terenie Francji – przyp. tłumacza).

Nieprawidłowo zastosowane pestycydy mogą spowodować rozmaite szkody, od zwykłego spalenia, do śmierci rośliny włącznie. Mogą się również pojawić deformacje liści, chloroza. Stosowaniu środków ochrony roślin musi bezwzględnie towarzyszyć ostrożność. Należy unikać ich stosowania na rośliny, które przeszły stres, były niedawno przesadzane, przesuszone. Nie stosujemy tych środków w czasie dużych upałów. Po zastosowaniu należy zadbać o właściwą wilgotność powietrza. Suchość atmosfery jest czynnikiem wzmagającym agresywność niektórych specyfików. Jeśli w pewnych warunkach środki są nieszkodliwe, to nie musi tak być za każdym razem.

Aby uzyskać dobrą skuteczność środków ochrony, należy stosować naprzemiennie różne rodzaje produktów, tak by uniknąć zjawiska przystosowania się szkodników, co czyni używany środek całkowicie nieprzydatnym.

Aerozole są zwykle nieszkodliwe dla roślin, o ile przestrzega się warunków ich stosowania, a w szczególności zachowania minimalnej odległości między rośliną a rozpylaczem. Zdarzające się uszkodzenia roślin częściej spowodowane są gazem zawartym w aerozolu niż substancją czynną środka ochronnego.

Plamy mokrej zgnilizny na liściach

Atak bakterii.

Obecność pasożytów w podłożu

Zwykle bez bezpośrednich następstw dla roślin, w podłożu mogą namnażać się liczne szkodniki zwierzęce.

Żółtawe odbarwienia o zmienych kształtach, "reliefy" na blaszkach liściowych

Powyżej: poparzenie słoneczne na storczyku Phalaenopsis gigantea

Powyżej: wirus na hybrydzie falenopsisa.

W ten sposób objawiają się wirusy, jak również niektóre zaburzenia fizjologiczne, które "zawdzięczamy" na ogół, choć niekoniecznie szkodnikom zwierzęcym. Poparzenia wywołane zbyt ostrym, bezpośrednim słońcem objawiają się plamami o regularnym kształcie.

Jałowe torebki nasienne/słabe kiełkowanie

W większości przypadków na czoło wysuwają się przyczyny genetyczne. Zbyt intensywne używanie pestycydów również może spowodować problemy z kiełkowaniem.

Białawy osad na doniczkach lub na podłożu

Nadmierne nawożenie, jeśli osad jest rozpuszczalny. Długotrwałe stosowanie wody bogatej w związki wapnia, jeśli osad jest nierozpuszczalny.

Anomalie dotyczące pędu kwiatowego

Zjawisko to jest relatywnie rzadkie w przypadku roślin uzyskanych z nasion. Częściej jest obserwowane na roślinach rozmnażanych metodą klonowania. Roślina wytwarza keiki albo jeden lub więcej pędów bocznych, które można oddzielić po kilku miesiącach, albo też wypuszcza jedno i drugie.

Autor: Bernard Lagrelle

Tłumaczenie: Lidia Aniśkowicz

początek strony