ŹRÓDŁA / KWIATY / Nr 4/94

szlagier ostatnich sezonów

falenopsis w domu

Karierę, jaką ten rodzaj storczyków zrobił ostatnio w wielu krajach można porównać do losów Kopciuszka. Awans ten jest efektem oryginalnej urody kwiatów, ich trwałości oraz stosunkowo niskiej ceny.

Wreszcie nadszedł czas popularnych, tanich i łatwych w uprawie storczyków. Jeszcze do niedawna autorzy publikacji na temat tych roślin, wśród rodzajów nadających się do uprawy w domu wymieniali jedynie Lycaste, Coelogyne, Odontoglossum, Oncidium, Miltonia, Paphiopedilum, Dendrobium (niektóre), a nawet gatunki i mieszańce Cattleya. Tymczasem PhaIaenopsis był często pomijany lub określany jako rodzaj nadający się do uprawy tylko przez zaawansowanych amatorów, i to w specjalnych warunkach (szklarnie, witryny itd.). Dużym osiągnięciem hodowców jest otrzymanie odmian mało wymagających, tolerujących suche powietrze typowe dla mieszkań. Różnorodność nowych mieszańców może zaspokoić oczekiwania najbardziej wybrednych amatorów. Kwiaty utrzymują się na roślinie w mieszkaniu przez wiele miesięcy (przy niewielkim staraniu ze strony opiekuna rośliny) i pojawiają się dwu-, a nawet trzykrotnie w ciągu roku. Nowoczesne metody rozmnażania przez wysiew nasion, bądź laboratoryjne klonowanie in vitro spowodowały, że falenopsis jest dostępny na rynku w cenach porównywalnych z cenami innych popularnych roślin doniczkowych.

Jak sobie radzić z falenopsis w domu?

Spróbujmy, przynajmniej w zarysie, określić warunki, w jakich powinien się znaleźć. Najważniejsze czynniki decydujące o powodzeniu jego uprawy to:

• światło. Wymagane 10-15 klx (kiloluksów) - w mieszkaniu to zwykle "ilość światła" odpowiadająca miejscu na parapecie wschodniego okna. Jeżeli dysponujemy oknem południowym, roślinę należy od niego odsunąć na odległość ok. 1 m. Liście nie powinny się nagrzewać w słoneczny dzień. Jeżeli postawimy w miejscu zbyt ciemnym, to co prawda kwiaty mogą pozostać na roślinie nieco dłużej, lecz nie powtórzy się kwitnienie. Gdy roślina wytwarza coraz cieńsze i mniejsze liście, to sygnał, że jest jej za ciemno i należy doniczkę przenieść tam gdzie jaśniej. W okresie zimowym może zaistnieć potrzeba dostarczenia roślinie większej ilości światła, np. przez zmianę miejsca lub nawet doświetlanie (jeżeli chcemy się cieszyć prawidłowym rozwojem i kwiatami). Ale też pamiętajmy, by nie zmienić położenia rośliny względem źródła światła (nie przekręcać doniczek), bo może ona zrzucić pąki kwiatowe.
• Temperatura. W dzień powinna przekraczać nieco 20° , nocą zawsze o 2-3° niższa. Wiosną i latem, gdy rośliny intensywnie się rozwijają, temperatura w dzień może przekroczyć nawet 30° , należy jednak pamiętać o zapewnieniu ruchu powietrza, np. przez uchylenie okna. W naturze falenopsis rośnie zwykle na drzewach wśród gałęzi i konarów, ma więc zapewniony ów stały ruch powietrza. Zimą rośliny w mieszkaniu przestają zwykle rosnąć i nie kwitną, temperatura w nocy może wtedy spadać nawet do 15° , w dzień powinna być jednak nieco wyższa. Bez względu na porę roku nie wolno dopuścić do spadku temperatury poniżej 10° i jej wzrostu powyżej 35° . Trzeba postępować według zasady: im więcej światła, tym wyższa temperatura. Nocą zawsze powinna ona być niższa - to decyduje o kwitnieniu i dobrej kondycji roślin.
• Podlewanie i nawożenie. Sygnałem do podlewania jest lekkie prze schnięcie podłoża. Rozpoznajemy to po zmniejszonym ciężarze doniczki z rośliną lub po turgorze liści (podlewanie jest konieczne, gdy liście zaczynają tracić naturalną sztywność). Nie wolno jednak dopuścić do ich więdnięcia. Podlewamy o takiej porze dnia, by roślina do wieczora zdążyła wyschnąć. Najlepsza jest woda miękka (przefiltrowana deszczówka, woda przegotowana lub nawet destylowana). Nadmiar wody, który wycieknie z doniczki na podstawkę usuwamy, aby roślina nie stała w niej, a powietrze miało swobodny dostęp do korzeni od spodu. Wiosną i latem do wody dodajemy nawozy z przewagą azotu; ich dawka nie powinna przekroczyć 1 g/l wody. Jeżeli storczyki rosną zdrowo, dokarmiamy je nawet przy każdym podlewaniu, zmniejszając dawkę do 0,5 g/l, a gdy zasilamy rzadziej, dawka może wynosić 1 g/l. Zawsze jednak po kilku nawożeniach przepłukujemy podłoże dużą ilością czystej wody. Nie nawozimy po całkowitym przesuszeniu podłoża ani w dni pochmurne i zimne, bo roślina może wykorzystać nawozy tylko wtedy, gdy jest ciepło i słonecznie. Jesienią i zimą, kiedy światła jest mniej, a temperatura niższa (panują gorsze warunki dla fotosyntezy) nawozimy rzadziej, nawet raz na miesiąc, używając nawozów o zmniejszonej zawartości azotu. Lepiej nie stosować nawozów w postaci pałeczek czy granulek; płynne są łatwiej i szybciej przyswajane przez rośliny.
• Wilgotność powietrza. Falenopsis też korzystnie reaguje na delikatne zraszanie i zamgławianie, szczególnie w okresie wzrostu i rozwoju pędów kwiatostanowych. Trzeba pamiętać, że rośliny powinny przed nocą wyschnąć, jest to bardzo istotne dla ich zdrowia - pozostanie wody w kątach liści może spowodować bakteryjne gnicie i utratę storczyka.
• Pobudzanie do kwitnienia. Jest to proste i nie nastręcza trudności nawet mniej zaawansowanym amatorom. Zazwyczaj falenopsis kwitnie w domu wiosną, po okresie niższej zimowej temperatury i zmniejszonej ilości światła. Na kwitnienie wpływa stres, jakiemu wcześniej ulega roślina; może to być niższa temperatura nocy, drastycznie zwiększona lub zmniejszona ilość światła czy długość dnia, lub ograniczone podlewanie. Czynniki te działają zarówno razem, jak i we wzajemnych kombinacjach. Jeżeli chcemy, by rośliny kwitły od jesieni do wiosny, należy w czerwcu przerwać nawożenie, poddać je działaniu niższej temperatury w nocy a wyższej w dzień i postawić doniczki w lepiej oświetlonym miejscu. W praktyce wystarczy przysunąć je bliżej okna i mocniej okno uchylić. Zabieg ten obniży temperaturę w nocy, w dzień storczyk dostanie więcej światła i powietrza, a silniejszy przewiew spowoduje szybsze przesychanie podłoża. Oczywiście, przerywamy wtedy nawożenie. Po 3-4 tygodniach takiego spartańskiego traktowania, przywracamy roślinie optymalne warunki. Powinna zakwitnąć po 3-4 miesiącach.
• Po przekwitnieniu. Gdy wszystkie kwiaty przekwitną, pęd kwiatostanowy przycinamy 3 cm nad drugim lub trzecim zgrubieniem; spod łuski okrywającej powinien pojawić się kolejny pęd, na którym kwiaty rozwiną się po kolejnych 2-3 miesiącach.
• Podłoże, doniczki i przesadzanie. Spośród wielu różnych podłoży polecanych dla falenopsisów, najłatwiejsza do przygotowania w domowych warunkach jest mieszanina równych części: rozdrobnionej kory sosnowej (części najdrobniejsze należy odrzucić), pokruszonego styropianu i włóknistego torfu. Dokładnie wymyte doniczki, najlepiej z tworzywa sztucznego) wypełniamy w 1/3 kawałkami styropianu (drenaż), kładąc wcześniej na dno dość duży kamień. Kamień obciąży dno, a roślina z pędem kwiatostanowym nie będzie się przewracać. Korzenie przy przesadzaniu należy dokładnie obejrzeć, martwe (sczerniałe) usunąć, a zbyt długie skrócić tak, by nie łamały się po rozłożeniu w doniczce (używamy zawsze czystego i ostrego noża). Sadzimy delikatnie, nie łamiąc korzeni, zawsze do lekko przesuszonego podłoża i nie podlewamy przez kilka dni (rany na korzeniach muszą zaschnąć). Należy natomiast rośliny delikatnie zraszać. Na dzień można je dodatkowo okryć workiem foliowym, ale tak, by nie przylegał bezpośrednio do liści, pamiętając, by go zdjąć na noc. Sadzimy tak głęboko, by miejsce, z którego wyrasta najniższy liść znalazło się nieco nad poziomem podłoża. Podłoże lekko uciskamy palcami - nie ubijamy! Przed sadzeniem rośliny nie dodajemy do podłoża żadnych nawozów, bo otrzymają je później, razem z podlewaniem. Nawożenie rozpoczynamy gdy nasz storczyk zacznie wypuszczać nowe liście lub korzenie. Czasami zdarza się, że nadeszła pora przesadzania (podłoże stare straciło pierwotną strukturę - nierozróżnialne są jego składniki, roślina jest zbyt duża i doniczka przewraca się), a są jeszcze kwiaty. Można wtedy falenopsis delikatnie (z kwiatami) przesadzić - spowoduje to tylko zmniejszenie rozmiarów kwiatów i ich trwałości. Naturalnym "planowym" terminem przesadzania jest wiosna, gdy widoczne są pierwsze objawy wzrostu.
• Choroby i szkodniki. W przeciętnych warunkach domowych nie ma z nimi poważniejszych problemów. Jeżeli jednak na roślinie zauważymy jakieś niepokojące objawy, raczej należy skontaktować się z fachowcem od ochrony roślin niż próbować samemu w mieszkaniu wykonywać zabiegi ochronne. Kwitnąca roślina powinna być w domu źródłem miłych wrażeń, a nie uciążliwym lokatorem.

Tekst: Ewa i Tadeusz Kusibab - Kraków, znani i bardzo cenieni producenci storczyków, wyspecjalizowali się w uprawie pięknych falenopsisów

Tekst pochodzi z kwartalnika Kwiaty 4/94 str. 6,7 i został opublikowany za zgodą Redakcji.